اقسام محبت (مطلب عمیق و دقیقه اگه خواستید بخونید حتما با دقت بخونید و الا نخونید)

تمام فتنه ‏گری و زیبایی‏های طبیعت در اثر ارائه و ظهور صادق و یا کاذبی است که نسبت به زیبایی مطلق (یعنی خدا) دارد. معشوق حقیقی آن جمال و جلال نامتناهی است

و محبوب مجازی که قنطره و معبر عشق حقیقی است از جهت ارائه‏ ای که نسبت به معشوق حقیقی دارد و به دلیل راهی که به سوی او می‏نماید به مجاز و محلّ عبور و جِواز بودن متّصف می‏شود.

اتصال و پیوند معشوق مجازی به معشوق حقیقی مصحّح مجاز بودن آن است و هرگاه این پیوند قطع شود و مجاز خود حقیقت پنداشته شود به دلیل این که مجاز بدون حقیقت مجاز نیست، آن معشوق، دروغین و کاذب خواهد بود و عشق به آن نیز عشقی سرابی می‏باشد.

 آدمی تشنه آب است و تصویری که در آئینه آب را نشان دهد محبوب و معشوق مجازی اوست و لکن سراب به دروغ آب می‏نماید و چون ارائه او دروغین است انسانِ تشنه هرچه به سوی آن گام برمی‏دارد در حقیقت به شوره ‏زار و در مآل به هلاکت و تباهی خود نزدیک‏تر می‏شود.
شکی نیست که جاذبه سراب نیز به دلیل نشانه‏ ای است که هرچند به دروغ، از آب دارد. بنابر این فتنه‏ گری سراب نیز از محبوبیت آب سرچشمه می‏گیرد. امتیاز سراب با آنچه که آب را به راستی می‏نماید در این است که نزدیکی به یکی اضطراب را دوچندان می‏کند و نزدیکی به دیگری بر شور و مستی می‏افزاید.
نفرت صادق با وصول به معشوق کاذب ظاهر می‏شود و عشق زلال و خالص از قلب محبوب مجازی جوشش گرفته و می‏تراود. معشوق مجازی وجه و چهره معشوق حقیقی است و وجه شی‏ء به یک وجه همان شی‏ء است وجه الشی‏ء هو الشی‏ء من وجه و به همین دلیل نفس آدمی چون شیفته محبوب مجازی شود به محبوب حقیقی مطلق که مقصود همه اشیاء و پناهگاه هر موجود زنده‏ ای است راه برده و چهره جانش متوجّه آن جناب کریمی می‏شود که منبع همه انوار و معدن همه اسرار است و از این طریقْ وصول به حضرت الوهیت پیدا کرده و باطن او به نور الهی منوّر می‏گردد و با آن نور که هستی و وجود او را عقلانی می‏گرداند، به ادراک امور کلّی و صور مفارقه عقلی نائل می‏شود
عشق و محبت الهی شگفت و وصف ناشدنی است. آثار انوار الهی آنگاه که با گذر از مراتب روحانی عقلی در صور جزئی عالمِ مُلْک ظاهر می‏شود، با آنکه پس از پاکیزگی، صفا و تجرّد، همراه ظلمتهای جسمانی و آمیخته به آلودگی‏های مادّی شده است هنوز چندان از زیبایی و لطافت و کرشمه و دلال برخوردار است که خرد خردمندان را به تحیر کشانیده و طالبان خود را به فتنه و بلا گرفتار می‏سازد.
اگر ظهور جمال الهی در مراتب نازله تا بدین حدّ طالبان را شیفته می‏گرداند پس چگونه است جمال مطلق ذاتی و نور درخشان الهی که در غایت عظمت و نهایت بزرگی است و کمال سرشار او که از پس هفتاد هزار پرده عقول و قلوب را مدهوش می‏گرداند.
انسان جمال الهی را از نظاره بر اسماء و صفات و آیات و نشانه‏ های روحانی و جسمانی او می‏بیند و پس از نظاره بر حسن الهی که در مراتب خلقت نمودار است عشق و محبت او را نیز در خود می‏ یابد.
عشق به عبادت نظیر عشق به آیات، نشانه‏ ها و اسماء و صفات، هیچیک عشق حقیقی نیست و همه آنها مجازی است و البتّه مجاز را مراتبی است:
اوّلین مراتب عشق مجازی که بیش از دیگر مراتب، حسن و جمال الهی را ارائه داده و بیش از همه انسان را به محبوب حقیقی نزدیک می‏گرداند، عشق به انبیاء و اولیاء الهی است که انسان کامل هستند. ...
پس از انسان کامل دیگر موجودات نیز هریک حجابی هستند که جمال الهی از ورای آنها نیز جلوه می‏ نماید و نظر بر این همه جمال و زیباییْ زبان و کلام انسان بصیر و بینا را به ستایش و حمد الهی دو چندان می‏گرداند،
شهوت و تمایل به جنس مخالف که از حساب عشق بیرون بوده و خواسته و مطلوب دیو رجیم است به دلیل غفلتی که در آن نسبت به خداوند سبحان وجود دارد محبوب فطرت آدمی نبوده و بلکه مورد نفرت آن است و لکن شیطان آن را به دروغ در پوششی از جمال و زینت می ‏آراید و همین پوشش انسان غافل را چندان شیفته و حیران می‏گرداند که به جای سیب، دستان خود را می‏برد و متوجّه آن نمی‏شود.
محقّق طوسی در شرح اشارات پس از تقسیم عشق به حقیقی و مجازی، مجاز واقعی را عشقی می‏داند که انسان را به معشوق حقیقی نائل کند و از همین جهت عشق به شمایلِ معشوق را عشق مجازی می‏خواند، و مراد از عشق به شمایل، عشق به خُلقیات و ملکات فاضله است زیرا شمایل، جمع شمیله و شمیله به معنای خلق و خوی و سرشت است و امّا عشق به خَلق و خطوط بدن را که بر مدار شهوت است چون موجب نزدیکی انسان به کمال حقیقی نمی‏گردد، امر حیوانی شمرده و آن را از مدار محبّت خارج نموده است.

آیت الله جوادی آملی                                                                                                                                                      کتاب رحیق مختوم ج6 ص394