اینم اولین کتاب / شذرات المعارف

کتاب شذرات المعارف نوشته عارف علامه، فقیه فطن، مجاهد مجدد، شمس گمنام مولاناى راحل امت، حجت الحق آیت‏ الله العظمى میرزا محمد على شاه ‏آبادى (طاب ثراه)  می باشد.

بزرگواری که هرچند از او آثار تدوینى معرفتى اندکى بر جاى مانده است، اما تاریخ از او اثر تکوینى معنوى غنیمى به غنیمت برده است که به صد دائرة المعارفش نتوان قیاس گرفت!، حضرت امام خمینى- سلام اللّه و رضوانه علیه- یکى از آثار و اثمار شجره مبارکه وجود ذى جود عارف حکیم و فقیه فرزانه ما علامه شاه ‏آبادى است‏.

همانی که حضرت روح الله با عظمت از ایشان یاد می کردند و هنگامی آوردن اسم ایشان می فرمودند: روحی فداه.

این کتاب (شذرات المعارف) حاوى مهم‏ترین مبانى فکرى مرحوم شاه ‏آبادى در حوزه عرفان، فقه، فلسفه و کلام است که به زبان فارسى تحریر یافته است. به‏ طورى که مى ‏توان با قاطعیت آن را نماینده شایسته‏ اى براى تبیین جوانب سیستم فکرى و معرفتى استاد دانست. متاسفانه در این مختصر، امکان شرح و بسط این سخن در میان نیست.

نکته شایان یادآورى این است که شذرات معارف گرچه با زبان فارسى نوشته شده است، لحن و بیان آن به‏ گونه‏ اى است که فهم آن نه تنها براى فارسى زبانان کنونى، بلکه براى بسیارى از اهل فن نیز خالى از دشوارى نیست‏.

«شذره» نویسى در تاریخ تمدن اسلامى امرى عام و فراگیر بوده است و بسیارى از علما و اندیشمندان مختلف در حوزه‏هاى تخصصى یا مورد علاقه خود، آثار و تصنیفاتى را فراهم مى ‏کردند و آن را تحت عنوان «شذره» یا سایر مشتقات این کلمه در اختیار خوانندگان قرار مى‏ دادند.

شذر در زبان عربى به ‏معناى پاره ‏ها یا تکه ‏هاى طلا است که از معدن به دست مى‏ آید. یکى دیگر از معانى این کلمه، مهره ‏هایى است که در میان رشته مروارید با فاصله مشخصى قرار داده مى ‏شود. این واژه، به‏ معناى مروارید کوچک هم به کار رفته است. شذره واحد این کلمه و شذرات و شذور جمع آن است.

بنابراین احتمال مى‏ رود شذره‏ ها، به نوعى یا حاوى خلاصه آثار و نوشته‏ هاى مربوط به رشته ‏هاى مختلف علمى بوده، یا حاوى مهم‏ترین و ناب‏ترین اصول و مسائل آن. ازاین‏رو مى ‏توان این نوع کتاب‏ها را از زمره مهم‏ترین آثار علمى رشته‏ هاى مختلف به حساب آورد.

ازاین‏رو کاملا طبیعى است که این کتاب را حاوى خلاصه افکار و اندیشه‏ هاى عرفانى و حکمى حکیم عارف آیت‏ الله العظمى میرزا محمد على شاه ‏آبادى (قدس سره) بنامیم. علاوه، به نظر مى رسد معارف و اندیشه ‏هاى مندرج در این کتاب، خلاصه و دستاورد رهیافت‏هاى عرفانى ایشان است و در ضمن نشان مى‏ دهد که عرفان و معارف روحى- اخلاقى در عصر ایشان در چه سطح و سیاقى بوده است. نامگذارى این کتاب به «شذرات المعارف» براى اشاره به این حقیقت است که هریک از احکام و معارف اسلامى، به‏ سان گوهرى تابناک، راه جویندگان سعادت و طالبان نیکبختى را روشن مى‏ کند.